ਨੈਨੀਤਾਲ (ਰਾਘਵ) : ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਨੈਨੀਤਾਲ 'ਚ ਨੈਨੀ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 4.7 ਫੁੱਟ 'ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਘੱਟ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਬਰਫਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਝੀਲ ਦੇ ਸੁੱਕਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਬਰਸਾਤਾਂ ਦੌਰਾਨ ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 12 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਕਰਨੀ ਪਈ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਬਰਫਬਾਰੀ ਨੇ ਝੀਲ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਾਰ ਨੈਨੀਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਵਾਰ 9 ਦਸੰਬਰ ਅਤੇ 12 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਹੋਈ, ਜੋ ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ 'ਚ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 5 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ 4.7 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਇਸੇ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਮਈ-ਜੂਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਝੀਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ 'ਤੇ ਵੀ ਵੱਡਾ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀ ਯਸ਼ਪਾਲ ਰਾਵਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਇਕੱਲੇ ਮੀਂਹ ਦੀ ਘਾਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਕੈਚਮੈਂਟ ਏਰੀਏ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਸਾਰੀ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੇਮ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਕੰਕਰੀਟੀਕਰਨ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਓਕ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਸਟਰਮ ਡਰੇਨ ਬਣਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਕੰਕਰੀਟ ਦੇ ਮਕਾਨ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੋਖਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਜਲ ਸੰਸਥਾ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਨੈਨੀਤਾਲ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਮਾਲਕ ਵੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਤ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਰੇਨ ਵਾਟਰ ਹਾਰਵੈਸਟਿੰਗ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਨੈਨੀਤਾਲ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।