ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਰਾਘਵ) : ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ੀਆ-ਸੁੰਨੀ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਿੰਸਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਏ ਸੰਘਰਸ਼ 'ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 150 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਖ਼ਤ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ। ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਜੰਗਬੰਦੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ 21 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਗਏ 32 ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ 14 ਸੁੰਨੀ ਅਤੇ 18 ਸ਼ੀਆ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਸਨ।

ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ (ਕੇਪੀਕੇ) ਸੂਬੇ ਦੇ ਕੁਰੱਮ ਕਬਾਇਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਹਿੰਸਾ 21 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸ਼ੀਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਕਾਫਲਾ ਕੁਰੱਮ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ 'ਚ 42 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੀਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੇ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਦੋਹਾਂ ਫਿਰਕਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ। ਵਧਦੀ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕੇਪੀਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਮੀਟਿੰਗ ਬੁਲਾਈ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨੀ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਬੀਲੇ ਮਾਲੇਖੇਲ ਅਤੇ ਸੁੰਨੀ-ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਬੀਲੇ ਮਾਦਗੀ ਕਾਲੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੰਗੇ ਪਾਰਾਚਿਨਾਰ ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਬੋਸ਼ਹਿਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਇਕ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ।

ਇਹ ਵਾਹੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੀਆ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸੁੰਨੀ ਕਬੀਲੇ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਲਈ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੀਜ਼ ਦੀ ਮਿਆਦ ਇਸ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ 'ਚ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋ ਫਿਰਕਿਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਿੰਸਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੇਪੀਕੇ ਦੀ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ। ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣੀ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਧਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਕੈਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।